بررسی تاثیر عمق کاشت و برخی روش های جلوگیری از اتلاف رطوبت خاک در نخود دیم

در ایران کمبود رطوبت به عنوان مهمترین عامل در کاهش عملکرد دانه در گیاه نخود مطرح است. به منظور بررسی اثرهای انواع مالچ بر ذخیره رطوبت در مزرعه نخود، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی کرمانشاه در سال زراعی 1391- 1390 به اجرا در آمد. دو فاکتور عمق کاشت (4، 8 و12سانتیمتر) و تیمارهای حفظ و تأمین رطوبت (شامل تیمار شاهد ( بدون مالچ)، مالچ کلش ذرت، مالچ کلش گندم، مالچ کود دامی، مالچ خاکی (استفاده از پنجه غازی) و آبیاری تکمیلی (در مرحله غلاف بندی)تیمارها بوده و رقم نخود مورد استفاده 482ilc بود. نتایج آزمایش نشان داد در بین تیمارهای مالچ اختلاف معنی داری از نظر تاثیر بر صفات ارتفاع بوته، بیوماس کل، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته و در وزن صد دانه وجود داشت. در بین عمق های مختلف کاشت نیز پارامتر های بیوماس کل، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و شاخص برداشت اختلاف معنی داری وجود داشت. بین اثرات متقابل مالچ بر عمق کاشت نیز اختلاف معنی داری در صفات شاخص برداشت و تعداد دانه در بوته وجود داشت. به طوری که تیمار آبیاری تکمیلی از نظر صفات ارتفاع بوته، بیوماس کل، عملکرد دانه و تعداد دانه در بوته نسبت به سایر تیمارها برتر بود. از نظر وزن صد دانه تیمار آبیاری تکمیلی کمترین میزان را به خود اختصاص داد. از نظر صفات بیوماس کل، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته و شاخص برداشت تیمار شاهد (بدون مالچ) در کمترین میزان بود و تیمارهای مالچ نسبت به شاهد در این صفات برتری نشان دادند. در بین عمق های مختلف کاشت، عمق 12 سانتیمتر از لحاظ وزن صد دانه کمترین میزان داشت و در صفات بیوماس کل، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته در بیشترین میزان بود. با افزایش عمق کاشت بیوماس کل، عملکرد دانه و تعداد دانه در بوته افزایش و وزن صد دانه کاهش داشت. از نظر رطوبت خاک در عمق 0 تا 30 سانتیمتری بین انواع مالچ ها در مرحله غلاف بندی اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت. همچنین از نظر رطوبت خاک در عمق 30 تا 60 سانتیمتری بین اعماق مختلف کاشت و انواع مالچ ها و اثرات متقابل آنها اختلاف بسیار معنی داری بدست آمد. در تمامی مراحل چهار گانه نمونه برداری (رشد طولی، گلدهی، غلاف دهی و رسیدگی) در عمق 30 تا 60 سانتیمتری خاک اختلاف بسیار معنی داری از نظر رطوبت در بین تیمارها وجود دارد. در تیمارهای مالچ، روند کاهش رطوبت خاک نسبت به تیمار شاهد کندتر است و در بین مالچ ها نیز مالچ کود دامی قابلیت بیشتری از خود در حفظ رطوبت نشان داد، و بعد از آن مالچ کلش گندم نسبت به مالچ خاکی (اعمال پنجه غازی) و کلش ذرت داشت. کاشت عمیقتر بذر (12 سانتیمتر) سبب تخلیه رطوبتی بیشری از اعماق گردید. در بین انواع مالچها، سیستم مالچ کلشی در مقایسه با سایر تیمارها، نقش موثری در افزایش عملکرد داشت. در بررسی شاخص سطح برگ (lai) با اعمال آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف بندی جهش چشمگیری در این تیمار مشاهده گردید. با گذر زمان در بین تیمارها ی مالچی نیز نسبت به شاهد اختلاف معنی داری ایجاد شد و تا مرحله پرشدن دانه این اختلاف حفظ شد. در بین عمق های کاشت نیز عمق کاشت پایینتر شاخص سطح برگ بالاتری داشت. در بررسی وزن خشک گیاه (tdw) اختلاف معنی داری بین تیمارها در مرحله گلدهی، غلاف بندی و پرشدن دانه مشاهده گردید. در بین عمق های مختلف کاشت در کلیه مراحل رشد با افزایش عمق کاشت، وزن خشک گیاه افزایش یافت. در بین شاخص های دیگر، rgr اختلاف معنی داری را نشان نداد. در کلیه تیمارها، آبیاری تکمیلی باعث افزایش در مقادیر nar، cgrو bmd گردید و تیمار شاهد (بدون مالچ) هم در کمترین میزان بود. بعد از آبیاری تکمیلی، بیشترین میزان در این صفات را سیستم مالچ کلشی (کلش گندم و کلش ذرت) داشت.